Isa haça çüýlendimi?

Injil, Gurhan we Taryh

Samuel Green

Giriş

Isa haça çüýlendimi? Bu soragy hristianlar we musulmanlar köplenç ara alyp maslahatlaşýarlar. Hristianlara Injilden we taryhdan Isanyň köpçüligiń öñünde haça çüýlenendigi we takmynan 33-nji ýylda Rim haçynda öldürilendigi öwredilýär. Isa Mesihiñ haça çüylenmegi mesihilik ynamynyñ merkezidir. Musulmanlarda bolsa Isanyň diňe haça çüýlenip öldürilendigi yône adamlara šeÿle yaly görkezilipdir diyilip öwredilýär. Musulman dindarlary Isanyň diňe haça çüýlenen we öldürilen ýaly bolup görünýändigi barada dürli düşündirişler berýär, bularyň arasynda: hiç kimiň haça çüýlenmändigi; Isanyň ýerine başga biri haça çüýlendi; Isa haça çüýlendi; ýa-da Isa bilen näme bolandygyny bilip bilemzok diyilyar. Şonuň üçin Isa haça çüýlendimi diÿip soranymyzda? Hristianlar we musulmanlar bu soraga umuman başgaça jogap berýärler. Hristianlar bilen musulmanlaryň arasynda we musulmanlaryň arasynda bu dürli pikirler barlygy sebäpli, haýsynyň dogrudygyny nädip bilip bileris? Bu soraga jogap bermek üçin her bir pikire düşünmeli, munuň subutnamalaryny gözden geçirmeli we soňra haýsysynyň dogrudygyny kesgitlemeli. Bu kitapçada etjek zadymyz. Ilki bilen, Gurhanda haça çüýlenmegiň haýsy düşündirişiniň iň gowy manysyna serederis. Soň bolsa, Injildäki subutnamalara serederis; soň Injilden başga taryhdan subutnamalar. Ondan soñra  Isa haça çüýlendimi diyen soraga kararly jogap berip bileris.

Bu makalanyň aşakdaky baplary bar:

Gurhan we haça çüýlenmek

Injil we haça çüýlenmek

Taryh we haça çüýlenmek

Hristian bolsaňyz, musulman dostuňyzyň haça çüýlenmek barada näme ynanýandygy barada özüñizçe pikir etmañ. Munuň ýerine, Isa bilen näme bolanyna nahili ynanýandygyny soraň. Bu makalany dostuňyz bilen okap, ondaky pikirleri ara alyp maslahatlaşarsyñyz. Bu makala çap edilip bilinýän kitapça hökmünde elýeterlidir.

Musulman bolsaňyz, şu makalany okaň we Gurhanyň haýsy düşündirişiniň iň manylydygyny özüňiz öwreniň. Soňra Injilden we taryhdaky subutnamalara serediň. 

Gurhan we haça çüýlenmek

Isanyň haça çüýlenmegi hakda Gurhan näme diýýär? Musulman ýolbaşçylary we alymlary bu soraga dürli jogaplar berýärler. Bu bapda bu jogaplara serederis. Soň bolsa aýatlary özümiz okarys we haýsy jogabyň has manylydygyna baha bereris.

Haça çüýlenmegiň Yslamdaky düşündirişleri

Düşündiriş 1. Hiç kim haça çüýlenmedi. Bu görnüşdi.

Bu düşündirişde taryhy haça çüýlenme bolup geçmedi diyilyar. Adamlar Isanyň haça çüýlenmegini hyýaly ýa-da görnüş kimin köpçülikleÿin  gördüler we hakykat diýip pikir etdiler.

Düşündiriş 2. Hiç kim haça çüýlenmedi. Bu bir mifdir. (toslama)

Nasir al-Din al-Baýdawi haça çüýlenmek hekaýasynyň wagtyň geçmegi bilen dörän bir mif ýa-da ýalan hasabatdygyny öňe sürýär. Taryhda Isa Mesihiñ haça çüýlenmegi bolmady.  Haça çüýlenmek diňe adamlar bu bolup geçdi diýip aydanlary üçin bolup geçen ýaly kabul edildi. 

Düşündiriş 3. Kimdir biri Isanyň ornuny tutdy.

  1. Ornuny tutýan teoriýa, munuň hakyky haça çüýlenmegiň Isa ýaly bolup görünýärdi, ýöne başga biri Isanyň yerine haça çüýlendi diýilip öňe sürülýär.  2. Nusgawy we yslam alymlarynyň köpüsi bu pikiri öňe sürýärler. 
  2. Bu ornuny tutmak pikiri Gurhandan ýa-da Muhammet alaýhyssalamdan däl-de, eýsem Gurhanyň beýleki terjimeçilerinden gelýär. Al-Tabari jikme-jik biri-birinden düýpgöter tapawutlanýan on bir düşündirişi ýazýar.
  3. Käbirleri onuň ornuny tutýan meýletin şägirtdigini ýa-da rimlileriň Barabbasy ýa-da Kireneýli Simony haça çüýländigini ýa-da Isanyň dönükligi üçin jezalandyrylan Iuda bolandygyny aýdýarlar.

Düşündiriş 4. Näme bolandygyny bilemzok. 

Bu garaýyş, Gurhanyň aýatlaryndan başga zady bilip bilmejekdigimizi aýdýar we aýatlar diňe ýewreý ýolbaşçylarynyň Isany haça çüýlemändiklerini ýa-da öldürmändiklerini aýdýar. Takyk näme bolandygyny bilemzok. Bu pikiri 20-nji asyryň möhüm teswirçileri Abdul A`la Maududi we Seýid Gutb  alyp barýar.

Gurhan, ýewreýleriň Isany öldürmekde üstünlik gazanyp bilmediklerini we Allanyň Özüne direldendigini aç-açan aýdýar, ýöne bu meseläniň tebigaty we jikme-jiklikleri hakda dymýar we Allanyň Isanyň bedenini we janyny bir ýere jemländigini aç-açan aýtmaýar. ýerden jennetiň bir ýerine, ýa-da beýleki adamlar ýaly ölüp, diňe jany asmana göterildi diýilip biliner.  Şonuň üçin Gurhanyň esasynda hiç bir tarapy inkär edip bolmaz ýa-da tassyklap bolmaz. (S. Abdul A`La Maududi) 

Düşündiriş 5. Isa ýewreý ýolbaşçylary däl-de, rimliler tarapyndan haça çüýlendi.

Gurhan, ýewreýleriň Isany haça çüýlemändiklerini ýa-da öldürmändiklerini aýdýar; hiç haçan  Isa haça çüýlenmedi ýa-da öldürilmedi “diýilmeýär. Bu syn, käbirleriň Gurhanyň Isanyň taryhy haça çüýlenmegini inkär etmeýändigini, muny ýewreýleriň edendigini inkär etmegine sebäp boldy. Isany haça çüýlän rimlilerdigini we munuň diňe ýewreýlere meňzeýändigini aýdýarlar

Düşündiriş 6. Isanyň jesedi haça çüýlendi, ýöne jany ölümsiz alyndy.

Bu düşündiriş, Isanyň kalbynyň ölmän bedenini terk edendigini we diňe bedeniniň haça çüýlenendigini, şonuň üçin ölen ýaly bolandygyny aýdýar.

 Bu pikir Gurhanda Hudaýyň janymyzy diňe ölüm bilen däl-de, eýsem alýandygy baradaky taglymatlara esaslanýar. ukusyz wagtymyz, ölümsiz.

Hudaý ölen wagty ruhlary alýar; we ukusynda ölmedikler. (Gurhan 39:42)

Şonuň üçin Isanyň jany ölen ýaly görünse-de, ölümsiz alyndy.

Düşündiriş 7 Yewreý Talmudy ret etmek

Bu düşündiriş, Gurhanyň ýewreý Talmudynda görkezilişi ýaly Isanyň ölümini ret edýändigini aýdýar. 9 Talmud Isanyň daşlanyp, soň haça çüýlenendigini aýdýar. Gurhanyň bolsa Isanyň daşlanmandygyny, soň bolsa haça çüýlenendigini aýdyp, muny düzedýändigi aýdylýar. Şeýlelikde, Gurhan Talmuddaky ýewreý hasabatyny ret edýär, ýöne Injildäki hristian hasabatyny däl.

Düşündiriş 8. Isa haça çüýlendi, ýöne diri galdy.

Ahmadiýa10 Musulmanlar Isanyň haça çüýlenendigine ynanýarlar, huşundan gidip ölen ýaly boldy, ýöne diri galdy. Şabir Ally hem bu düşündirişi teklip edýär.11 Şonuň üçin haça çüýlenmek diňe ony öldürmekde üstünlik gazanan ýalydy.

Ahmed Deedat Gurhany öwredende, Isa bilen bolan waka barada düşündiriş bermekden ýüz öwürdi.12 Şeýle-de bolsa, Injil Isanyň haça çüýlenendigini, ýöne diri galandygyny öwredýär.13

Düşündiriş 9. Isa haça çüýlendi we Gurhan ony şehit hökmünde suratlandyrýar.

Bu düşündiriş, Gurhanyň Isanyň ölümini islendik şehitiň ölümini inkär edişi ýaly inkär edýändigi. Bu, Gurhanyň şehitleriň diňe ölen ýaly görünýändigi (2: 154, 3: 169) we ruhlarynyň Allaha eltilendigi baradaky taglymatyna esaslanýar (14: 158) .14 Şonuň üçin Gurhan suratlandyrýar haça çüýlenmegiň görünmeýän hakykatlary.

Düşündiriş 10. Isa Hudaýyň Sözi we Hudaýyň sözi hiç haçan öldürilip bilinmez.

Bu düşündiriş, Gurhanyň Isa ‘Taňrynyň Sözi’ (3:39, 4: 171) adyny berýändigini we Taňrynyň habaryna we sözüne garşy göreşýänleriň, başarýan ýaly görünse-de hiç haçan üstünlik gazanyp bilmejekdigini belleýär. .

Öň aýdyp geçişimiz ýaly, Gurhan Mesihiň ölümini inkär etmeýär. Has dogrusy, akmaklygynda özlerini ylahy Sözü, Hudaýyň Resuly Isa Mesihi ýeňjekdiklerine ynanmak üçin aldanan adamlara garşy çykýar. (Mahmud Aýub) 15

Netije: Düşündirişleriň dürli-dürli bolandygyny we olaryň näçesiniň Isanyň haça çüýlenmegine degişlidigini geň galdyrýar. Musulman bolsaňyz, haýsy düşündirişe ynanýarsyňyz? 

Gurhana dogry düşünmek

Indi haça çüýlenmek üçin on sany yslam düşündirişini gözden geçirdik we Gurhany özümiz okamagyň wagty geldi. Emma Gurhany nädip dogry düşündirip bileris? Yslam alymlary Gurhany düşündirmegiň iň möhüm usulynyň, Gurhanyň özüni düşündirmegine ýol bermelidigini  aýdýarlar.

Gurhan, maksat bitewiligi bilen bitewi bir zat hasaplanýar. Diýmek, Gurhanyň kyn bölümleri ýa-da aýatlary tekstiň başga bir böleginde aýdyňlaşdyrylýar … Bir aýatyň beýlekisine düşündirişi Gurhanyň terjimesi diýilýär we köp adamlar tarapyndan seredilýär. iň gowy we abraýly düşündiriş görnüşi bolmak. (Abdullah Said) 16

Gurhanyň özi üçin talap edýän zady şu.

Ahli li zady düşündirmek üçin size Mukaddes yazgy iberdik. (Gurhan 16:89)

Şonuň üçin Gurhanyň özüni düşündirmegine ýol bermeli. Diňe Gurhan özüni ýeterlik derejede düşündirmese, Hadys ýaly beýleki çeşmelere ýüz tutmalydyrys.17 Haça çüýlenen ýagdaýynda Gurhan özüni ýeterlik derejede düşündirýär we Muhammet alaýhyssalamyň düşündirýän hadyslary ýok.18

Gurhany özümiz okaýarys

Isanyň haça çüýlenmegi, ölümi we alynmagy 4: 157-158-nji aýatlarda beýan edilýär. Isany alýan Hudaý 3:55 we 5: 117; ölümi we direlmegi 19: 33-34-de beýan edilýär. Doly düşünmek üçin bu aýatlaryň hemmesini göz öňünde tutmalydyrys we 4: 157-158 bilen başlarys.

Olar [ýewreýler]: “Hudaýyň resuly Merýemiň ogly Mesih Isany öldürdik” diýdiler. Emma olar ony öldürmediler, haça çüýlemediler, ýöne olara görünmek üçin edildi we bu meselede tapawutlanýanlar şübhelerden doly, hiç hili bilimi ýok, diňe yzarlamalydygy sebäpli, ony öldürmändikleri şübhesizdir. Has dogrusy, Hudaý ony özüne direltdi. (Gurhan 4: 157-158)

Bu aýatlar nämäni tassyklaýar we näme inkär edýär? “Isa haça çüýlenmedi ýa-da öldürilmedi” diýmeýändiklerine üns beriň, tersine, ýewreýler ony haça çüýlemediler ýa-da öldürmediler. Bular bir zat däl. Soň bolsa, Isanyň öldürilendigi we haça çüýlenendigi aýdylýar. Emma munuň manysy näme? Soň bolsa munuň ýewreýlere şeýle bolandygyny aýdýarlar. Yöne şägirtler we rimliler hakda näme? Olara birmeňzeşmi ýa-da başga bir zatmy? Ahyrynda, aýatlarda Isanyň Hudaýa direlendigi aýdylýar, ýöne bedeniň, janyňmy ýa-da diňe onuň janydygy kesgitlenmeýär, şonuň üçin haýsy manyda Hudaýa direlendigi aýdylýar? Hut şu soraglar sebäpli musulman alymlarynyň aýatlaryň manysy we Isa bilen näme bolandygy barada dürli pikirler bar.

Indi bu aýatlar bölümini bölüp öwreneris we Gurhanyň galan böleginiň bu pikirleri nädip düşündirýändigini we düşündirişleriň haýsysynyň has manylydygyny göreris. Ine birinji bölüm.

Olar: Biz Hudaýyň resuly Merýemiň ogly Mesihi Isany öldürdik “diýdiler. Emma ony öldürmediler, haça çüýlemediler. (Gurhan 4: 157a)

Birini öldüreniň bilen öwünmek, soň bolsa öldürmediň diýmek nämäni aňladýar? Gurhanyň galan bölegi bu pikire nähili düşünýär? Gurhanyň indiki aýatda şuňa meňzeş pikiri bar.

Sen olary öldürmediň. Hudaý olary öldürdi. (Gurhan 8:17)

Bu aýat Muhammetiň duşmanlaryny öldürmek bilen öwünýän jihadçylar / mujahadinler bilen gürleşýär. Olary öldürmeýändikleri aýdylýar. Badr söweşinde jihadçylaryň adamlary öldürendigine şek ýok, ýöne Gurhan muny başgaça düşündirýär we öldürmeýändiklerini aýdýar. Bu, Gurhanyň haça çüýlenişi hakda aýdýanlaryna meňzeýär: Yewreýler Isany öldürendikleri bilen öwünýärler, ýöne Gurhan öldürmändiklerini aýdýar.

Muňa has giňişleýin düşünmek üçin yslamyň ýaşaýyş we ölüm düşünjesine düşünmelidiris. Gurhanda Hudaý hakykatdanam durmuşy berýän we alýan ýeke-täk adamdyr.

Belli bir maglumata görä, Hudaýyň rugsady bolmazdan hiç bir adam ölüp bilmez. (Gurhan 3: 145)

Yaşaýarys, ölüme sebäp bolýarys we bize bu syýahatdyr. (Gurhan 50:43) Yagny, Gurhana görä, bermek ýa-da durmuş almak bilen öwünip bolmaz, sebäbi muny diňe Hudaý edýär. Şonuň üçin Gurhan jihadçylaryň Muhammet duşmanlaryny öldürendigini we ýewreýleriň Isany öldürendigini inkär edeninde, bu pikir hakda gürleýän we taryhy hakykaty inkär etmeýän ýaly.

Indiki bölüm aşakdakylar.

ýöne olara görünmek üçin edildi (Gurhan 4: 157b)

Kimdir biri ölen ýaly bolup görünýär? Gurhanyň galan bölegi bu pikire nähili düşünýär? Bu aýatlara serediň:

Hudaýyň ýolunda öldürilenler,  ölenler “hakda aýtmaň. , Yok, olar ýaşaýarlar, ýöne muňa düşünmeýärsiňiz. (Gurhan 2: 154)

Hudaýyň ýolunda öldürilenleri ölen hasaplamaň:! Ok! Olar Rebbi bilen diri. (Gurhan 3: 169)

Bu aýatlar, Allanyň hatyrasyna ölen Yslam şehitlerine degişlidir. Olar hakda aýdylanlara üns beriň: görünse-de ölmediler. Muňa derek olar Hudaý bilen jennetde ýaşaýarlar. Gurhan şehitiň görünmeýän hakykatyny açýar. Şonuň üçin musulmanlara şehitleriň ölenleri hakda gürlemegine ýol berilmeýär. Ölen ýaly görünse-de, “ýaşaýarlar”. Seýid Gutb muny düşündirýär.

Indii niýetler we maksatlar üçin şol adamlar [şehitler] jansyz görünip bilerler, ýöne ýaşaýyş we ölüm diňe ýüzleý fiziki usullar bilen höküm edilmeýär … Yslam däplerine görä, “Hudaýyň hatyrasyna” öldürilen adamlar adaty usulda ýuwulmady ýa-da jaýlanmaga taýýarlanmady, ýöne geýen eşiklerine gömüldi, arassa we arassa hasaplanylandygy we aslynda ölmedikleri üçin … diri şehitler kimler? Olar Hudaýyň ýolunda we diňe Hudaýyň işinde öldürilenlerdir. (Saýyid Gutb) 19 Gurhanyň haça çüýlenmegi baradaky beýany Isany şeýle suratlandyrýan ýaly: Ölen ýaly görünse-de, ölümi inkär edilýär.

Indiki bölüm aşakdakylar.

Bu meselede tapawutlanýanlar şübhelerden doly, hiç hili bilimi ýok, diňe yzarlamalydygy çak edilýär, sebäbi ony öldürmediler. (Gurhan 4: 157c)

Şübhelerden doly, hiç hili bilimsiz, diňe yzarlamaly diýen düşünje näme? Bu pikir Gurhanda ençeme gezek aýdylýar. Gurhan özüni hakyky bilimleriň çeşmesi hökmünde görýär, sebäbi görünýänleri we görünmeýänleri açýar.

Alla göze görünmeýänleri we şaýatlary bilýär. (Gurhan 13: 9)

Gurhany inkär edýänler bu bilimleri ret edýärler. Diňe zatlaryň daşky görnüşini görýärler we görünmeýän hakykatlary bilenoklar. Şonuň üçin Gurhan haça çüýlenmegi suratlandyranda, diňe bolup geçen zatlar däl-de, Isa bilen bolup geçen zatlaryň görünmeýän hakykatlaryny açyp görkezjekdigini öňe sürýär.

Iň soňky bölüm,

Has dogrusy, Hudaý ony özüne direltdi (ulaltdy). (Gurhan 4: 158)

Aýatlar Hudaýyň Isany özüne direltmegi bilen tamamlanýar. Bu näme many berýär? Yene-de Gurhanyň başga bir ýerinde aýdylýan şuňa meňzeş pikiri görýäris.

Hudaýyň ýolunda öldürilseň ýa-da ölseň, Hudaýyň bagyşlamagy we rehim-şepagaty ýygnan zatlaryndan has gowudyr. Ölseň ýa-da öldürilseň, Hudaýa ýygnanarsyň. (Gurhan 3: 157-158)

Hudaýyň ýolunda öldürilenleri ölen hasaplamaň:! Ok! Olar Rebbi bilen diri. (Gurhan 3: 169)

Yagny, şehitleriň ruhlary derrew jennetde Hudaý bilen bile bolmak üçin alynýar. Bu görünmeýän hakykat. 4: 158 Isanyň jesediniň alnandygyny däl-de, diňe Hudaý bilen bile direlendigini aýdýar. Gurhana görä, şehitiň kalbyna näme bolýar. Hudaý şehitlere aýratyn çemeleşýär we Isa muňa mysal bolup görünýär.

Şu wagta çenli diňe 4: 157-158 göz öňünde tutduk, ýöne beýleki aýatlar haça çüýlenmek hakda näme görkezýär? Indi 3:55 we 5: 117 serederis.

Hudaý Isa aýdanda, men seni alyp, Meniň ýanyma getirerin. (Gurhan 3:55, goşuldy.)

Men [Isa], men olaryň arasynda bolýan wagtym olaryň üstünden şaýat boldum. Meni alyp gideniňde, sen olara gözegçilik etdiň. (Gurhan 5: 117, goşuldy.)

Bu aýatlar Hudaýyň Isany haça çüýländigini görkezýär. Bu ýerde almak / almak üçin ulanylýan arap sözi mutawaffi. Bu, Gurhanda Hudaý adaty birini öldürende ulanylýan adaty söz, 20 we 3: 55 we 5: 117-de Hudaýyň Isany özüne alyp barşyny beýan etmek üçin ulanylýar. Bu, Hudaýyň Isany haçda öldürendigini görkezýär we Gurhanyň şu görnüşde terjime edýän yslam terjimeleri bar.

Allatagalanyň: Isa Isa [Isa] hökman seni öldürerin we seni Maňa göterýärin. (Gurhan 3:55, Şeýh Abdul Majid Darýabadi tarapyndan terjime edildi) 21

Ine! Hudaý aýtdy: Eý Isa! Takyk, men seni ölüme sebäp ederin we seni beýgelderin. (Gurhan 3:55, Muhammet Asad tarapyndan terjime edildi) 22

Allatagala: «Isa, men seni ölüme sebäp ederin we huzurymda seni beýgelderin. (Gurhan 3:54, Maulana Muhammet Aly tarapyndan terjime edildi) 23

Soňky aýatlar Isanyň durmuşy barada gysgaça maglumat berýän 19: 33-34.

Maňa [Isa] doglan günüm, ölen günüm we diriljek günüm bolsun! Bu Merýemiň ogly Isa. (Gurhan 19: 33-34)

Bu gysgaça mazmunda Isanyň ölümden gaça durýandygy hakda hiç zat aýdylmaýar we Çokundyryjy Yahýa üçin berlen wakalaryň yzygiderliligi bar.

Oňa [Yahýa] doglan güni, ölen güni we direlen güni salam bolsun. (Gurhan 19:15)

Musulmanlar we hristianlar Yahýanyň şehit bolup ölendigi bilen ylalaşýarlar.24

Bu bapy tamamlamazdan ozal soramaly, başga göz öňünde tutmaly aýatlar barmy? Hususan-da, Isanyň haçda däl-de, başga bir wagtda gaýdyp öljekdigini aýdýan aýatlar barmy? Jogap ýok.

Birinjiden, Gurhanda Mustafa Akýolyň düşündirişi ýaly “Isa gaýdyp geler” diýlen aýat ýok.

Elbetde, Isanyň ahyrzamana gaýdyp geljekdigini biragyzdan aýdýan parçalar ýok. Has dogrusy, Gurhanyň sözleri [mugallymlar] bu wadany birnäçe düşnüksiz aýatlardan çykardylar. (Mustafa Akýol) 25

Bu aýatlar 4: 159 we 43:61. 4: 159-a seredeliň.

Has dogrusy, Hudaý ony [Isany] özüne direltdi we Hudaý gudratly, paýhaslydyr. Kitabyň adamlaryndan [ýewreýlerden] başga hiç kim ýok, ýöne ölmezinden öň hökman oňa ynanar. (Gurhan 4: 158-159, goşuldy.)

“Ölmezinden ozal” Isanyň gaýdyp geleninden soň ölümine degişlidigi öňe sürülýär. Şeýle-de bolsa, aýatlarda Isanyň gaýdyp gelişi hakda hiç zat aýdylmaýar; we “ölüminden öň” kime degişlidigi belli däl. Bu Isa ýa-da bu sözlemiň temasy bolan ýewreýlere degişlimi? Bu düşnükli däl we musulman alymlary muny boýun alýarlar.26 4: 159 Isanyň gaýdyp geljekdigini görkezmeýär.

43:61 hakda

Ol Sagat hakda bilimdir. Muňa şübhelenmäň, ýöne maňa eýeriň. Bu göni ýol. (Gurhan 43:61)

Musulman liderleri bu aýatyň başynda “It” ýa-da “ol” çalyşmasynyň Isa degişlidigini öňe sürýärler

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *